Giữ đất khỏe – nuôi cây bền, bí quyết thoát vòng luẩn quẩn phân thuốc

Trong nhiều năm qua, bà con nông dân Việt Nam vẫn loay hoay với bài toán “được mùa nhưng không được giá, lãi ít mà chi phí nhiều”. Một trong những nguyên nhân lớn chính là việc lạm dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật.

Vòng xoáy phân thuốc và nỗi lo chi phí

Theo Viện Thổ nhưỡng Nông hóa, hiện có gần 40% diện tích đất nông nghiệp ở nước ta bị thoái hóa do sử dụng quá nhiều phân hóa học. Ban đầu, hóa chất giúp cây xanh nhanh, lớn mạnh, nhưng càng về sau đất càng chai cứng, nghèo mùn. Hệ rễ yếu, cây dễ nhiễm bệnh, nông dân buộc phải tăng thêm phân và thuốc. Cứ thế, chi phí tăng mà năng suất vẫn giảm.

Ông Nguyễn Văn Dũng, một hộ trồng tiêu ở Gia Lai, chia sẻ: “Cứ mỗi mùa là tôi phải mua thêm phân, thuốc. Ban đầu cây xanh mướt, nhưng chỉ vài năm sau đất khô lại, rễ tiêu vàng, bệnh nhiều. Làm lãi chẳng còn bao nhiêu, nhiều khi bán xong chỉ vừa đủ trả nợ.”

Giữ đất khỏe – nền tảng của canh tác bền vững

Các kỹ sư nông nghiệp đều thống nhất rằng, muốn cây khỏe phải bắt đầu từ đất khỏe. Một mảnh đất tơi xốp, giàu vi sinh vật có lợi sẽ giúp rễ phát triển mạnh, cây hút dinh dưỡng tốt và kháng bệnh tự nhiên.

Một số bí quyết giữ đất khỏe:

• Luân canh và xen canh hợp lý: trồng xen canh cây họ đậu, cỏ che phủ để bổ sung đạm tự nhiên, cải thiện cấu trúc đất.

• Bón phân hữu cơ, vi sinh định kỳ: bổ sung chất mùn, tăng cường vi sinh có lợi, tái tạo hệ sinh thái đất.

• Giữ ẩm và che phủ gốc: bằng rơm rạ, cỏ khô hoặc tấm phủ nông nghiệp để đất không bị nứt nẻ, rễ không bị sốc nhiệt.

• Hạn chế thuốc hóa học: ưu tiên chế phẩm sinh học và hữu cơ để giảm áp lực lên đất và vi sinh.

Kỹ sư Nguyễn Phi Trình (Gia Lai) nhấn mạnh: “Đất mà bạc màu thì cây không thể khỏe. Ngược lại, khi đất được hồi sinh, rễ bật tơ trắng, cây sẽ đứng vững nhiều năm mà không cần phụ thuộc vào thuốc men quá nhiều.”

Hiệu quả từ mô hình hữu cơ

Thực tế ở Tây Nguyên đã có nhiều hộ chuyển dần sang sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh. Sau vài vụ, bà con nhận thấy đất tơi xốp hơn, cuốc xuống có mùi mùn dễ chịu, cây ít bệnh, hoa đậu quả nhiều hơn. Không chỉ vậy, chi phí đầu tư cũng giảm đáng kể.

Ông Trần Văn Hòa, trồng cà phê ở Đắk Nông, cho biết: “Mỗi năm tôi tiết kiệm được 25–30% chi phí phân thuốc nhờ chuyển qua hữu cơ. Đặc biệt, đất không còn chai, cây khỏe lên, trái to, hạt chắc. Đầu ra cà phê cũng dễ hơn vì thương lái thích hàng sạch.”

Thoát vòng luẩn quẩn – hướng đến vụ mùa bền lâu

Nông nghiệp hữu cơ không chỉ là trào lưu, mà đã trở thành xu thế tất yếu. Khi bà con biết giữ đất khỏe, cây trồng sẽ khỏe mạnh, năng suất ổn định, chi phí giảm, lợi nhuận bền vững hơn.

Các chuyên gia khuyến nghị: thay vì chạy theo phân thuốc ngắn hạn, bà con nên coi đất là “tài sản sống”. Bón hữu cơ, nuôi vi sinh, giữ độ phì nhiêu chính là cách đầu tư lâu dài để nghề nông đỡ nhọc nhằn hơn.

Giữ đất khỏe không chỉ để có một mùa bội thu, mà còn để gìn giữ sức sống cho cả những mùa sau. Đây chính là bí quyết để bà con thoát khỏi vòng luẩn quẩn phân thuốc, xây dựng một nền nông nghiệp hiệu quả và bền lâu.